Rozwój firm napędza rekrutacje, spadek popytu wymusza redukcje

Planowane rekrutacje najczęściej wynikają z rozwoju firm, który wymaga tworzenia nowych stanowisk – tak wskazało 46% przedsiębiorstw. Istotnym czynnikiem jest również postęp technologiczny, wymagający nowych kompetencji i specjalistycznej wiedzy (28%), a także ekspansja na nowe rynki, obszary działania, co wiąże się z koniecznością tworzenia dodatkowych ról (28%). Co czwarta organizacja planuje zwiększenie zatrudnienia w związku z realizacją projektów i tymczasowych inicjatyw, które będą wymagały utworzenia dodatkowych zespołów (25%). Firmy zamierzają prowadzić rekrutacje także po to, aby utrzymać przewagę konkurencyjną i wnieść do zespołów nowe perspektywy oraz umiejętności (23%). Dążenie do większej różnorodności w kadrach motywuje 21% pracodawców do tworzenia nowych etatów.18% badanych wskazało, że chce uzupełniać wakaty powstałe w wyniku odejść pracowników sprzed ostatniego kwartału, natomiast 12% skupia się na zastąpieniu osób, które rozstały się z firmą w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Z kolei 14% organizacji tworzy nowe role w odpowiedzi na zmieniające się wymagania rynkowe.

– Rozwój firm może dotyczyć różnych obszarów, co wiąże się z potrzebą rozbudowy zespołów, które odpowiadają za realizację strategii biznesowej. Ekspansja na nowy rynek lub otwarcie nowej lokalizacji przedsiębiorstwa generuje największe potrzeby rekrutacyjne, natomiast wprowadzanie nowych produktów czy rozwój linii produkcyjnej wpływa na wzrost zapotrzebowania na stanowiska technologiczne, inżynieryjne oraz w zakresie robotyki – mówi Katarzyna Pączkowska, dyrektor rekrutacji stałej w Manpower. A także dodaje, że postęp technologiczny w postaci rosnącej automatyzacji i cyfryzacji procesów przyczyniają się do zwiększenia zapotrzebowania na specjalistów w dziedzinach takich jak nowe technologie, sztuczna inteligencja oraz uczenie maszynowe. – Na konkurencyjnym rynku coraz większą rolę odgrywają umiejętności wdrażania innowacyjnych projektów, dlatego na brak ofert nie będą narzekać managerowie odpowiedzialni za transformację cyfrową. Wejście na inne rynki lub rozszerzenie zakresu usług często wiąże się z koniecznością powiększenia działów handlowych o specjalistów i menedżerów – komentuje Pączkowska.

– Rozwój firm i postęp technologiczny w branży IT generują oferty skierowane do specjalistów w obszarach takich jak chmura obliczeniowa, cyberbezpieczeństwo, data science, software engineering oraz AI/ML – zaznacza Dominik Malec, lider IT w Experis. – Poszukiwani są zarówno wysoce wyspecjalizowani eksperci techniczni, jak i osoby łączące kompetencje technologiczne z biznesowym podejściem oraz zdolnością do szybkiej adaptacji. Najtrudniejsze do obsadzenia pozostają stanowiska Cloud Engineerów, DevOpsów, Data Scientistów, Security Expertów oraz architektów systemowych. Równie istotne są umiejętności miękkie takie jak komunikacja, inicjatywa oraz zdolność pracy w międzynarodowym środowisku. Rynek pracy wyraźnie zmierza w kierunku specjalizacji, gdzie kluczową przewagą staje się umiejętność szybkiego uczenia się i elastycznego reagowania na zmiany – komentuje Malec. 

Rozwój firm jako główny czynnik rekrutacji wskazało aż 75% respondentów z sektora transportu, logistyki i motoryzacji. Podobna tendencja widoczna jest w energetyce i usługach komunalnych (57%), naukach przyrodniczych i opiece zdrowotnej (50%), IT (46%), przemyśle i surowcach (45%) oraz w finansach i nieruchomościach (44%). W branży dóbr i usług konsumpcyjnych największe znaczenie ma postęp technologiczny, który generuje zapotrzebowanie na nowe kompetencje i specjalistów (53%). Natomiast w usługach komunikacyjnych istotnym powodem zatrudniania są projekty lub tymczasowe inicjatywy wymagające powołania dedykowanych zespołów – tak deklaruje co drugi pracodawca z tej branży.

Zdaniem Pączkowskiej wejście na nowe rynki, niezależnie od tego, czy dotyczy ekspansji geograficznej, czy rozszerzenia oferty produktowej, wymaga przede wszystkim znajomości lokalnych regulacji, kultury biznesowej oraz umiejętności szybkiego skalowania procesów. – Organizacje realizujące strategię rozwojową będą potrzebować specjalistów z zakresu analizy rynku i konkurencji, łańcucha dostaw, sprzedaży oraz wprowadzania nowych produktów. Wymagane kompetencje różnią się w zależności od branży. Firmy z sektora farmaceutycznego czy przemysłowego poszukują pracowników odpowiedzialnych za regulatory affairs i compliance, a w branży technologicznej zapotrzebowanie dotyczy inżynierów R&D oraz kierowników projektów. Natomiast sektor usługowy coraz częściej wykorzystuje wiedzę ekspercką w zakresie wdrażanych rozwiązań – komentuje dyrektor rekrutacji stałej w Manpower.

Redukcje zatrudnienia najczęściej wynikają z ograniczenia popytu na produkty lub usługi – ten powód wskazało 32% firm. Istotnym czynnikiem są także zmiany rynkowe, które wpłynęły na spadek zapotrzebowania na niektóre zawody (29%) oraz trudności ekonomiczne (24%). Co czwarta organizacja mówi o reorganizacji lub restrukturyzacji jako przyczynie zmniejszenia liczby etatów, a 21% firm wdraża optymalizację procesów i łączy stanowiska. W dalszej kolejności wymieniane są automatyzacja (16%), zakończenie projektów (15%), zmiana wymaganych umiejętności (13%) oraz decyzje o nieuzupełnianiu wakatów po odejściu pracowników (13%).

– Automatyzacja powoduje istotne zmiany na rynku pracy. Stanowiska oparte na prostych, powtarzalnych pracach administracyjnych, które mogą być realizowane automatycznie dzięki nowym systemom, są w firmach redukowane. Podobnie pierwsza linia obsługi klienta w handlu detalicznym jest coraz częściej zastępowana przez kasy samoobsługowe, a w call center przez chatboty i voiceboty. Robotyzacja w branży produkcyjnej skutkuje zmniejszonym zapotrzebowaniem na pracowników fizycznych. Z drugiej strony ciągły postęp technologiczny napędza rekrutacje specjalistów łączących wiedzę technologiczną z kompetencjami miękkimi, takimi jak umiejętności analityczne, zdolność do szybkiego uczenia się, współpraca w zróżnicowanym zespole czy elastyczność – podkreśla Pączkowska.

Połowa firm z branży energetycznej i usług komunalnych oraz transportu, logistyki i motoryzacji jako główny powód redukcji etatów wskazuje spadek popytu na produkty i usługi. W sektorze dóbr i usług konsumpcyjnych równie często (44%) wymieniane są optymalizacja procesów i łączenie stanowisk. W IT najczęstszą przyczyną ograniczania zatrudnienia jest zakończenie projektów – wskazuje na to 60% firm. Podobnie w naukach przyrodniczych i opiece zdrowotnej, gdzie po 33% pracodawców podaje zakończenie projektów, spadek popytu oraz zmianę wymaganych umiejętności. W usługach komunikacyjnych co druga firma wskazuje na wyzwania ekonomiczne jako powód zwolnień, a w finansach i nieruchomościach – 45%. W przemyśle i sektorze surowców najczęściej (39%) redukcje wynikają ze zmian rynkowych ograniczających zapotrzebowanie na niektóre zawody.

Dominik Malec zauważa, że branża IT w Polsce utrzymuje wysoki poziom zatrudnienia, a prognoza netto zatrudnienia na poziomie +23% potwierdza, że mimo zakończenia niektórych projektów, popyt na specjalistów pozostaje silny. - Jednocześnie 60% firm wskazuje zakończenie projektów jako główną przyczynę zwolnień, jest to naturalne zjawisko w branży projektowej, zwłaszcza w okresach zwiększonej presji na optymalizację kosztów. Polski rynek IT wykazuje większą odporność na globalne spowolnienie dzięki konkurencyjnym kosztom, wykwalifikowanym specjalistom oraz strategicznemu położeniu geograficznemu. Dodatkowym atutem jest silna obecność centrów badawczo-rozwojowych (R&D) oraz SSC/GBS, które są mniej narażone na redukcje niż tradycyjne struktury operacyjne w USA czy Azji. Fale redukcji w globalnych gigantach technologicznych nie przekładają się bezpośrednio na sytuację w Polsce. Wręcz przeciwnie, obserwujemy przesunięcia projektów z droższych lokalizacji do Europy Środkowo-Wschodniej, co w dłuższej perspektywie może przyczynić się do wzrostu znaczenia Polski jako regionalnego hubu technologicznego – wskazuje lider IT w Experis.

Decyzje o braku zmian w zatrudnieniu są motywowane różnymi czynnikami. Obecny personel wystarcza do realizacji celów organizacji w 30% firm, natomiast strategia 27% z nich koncentruje się na utrzymaniu istniejącej kadry. Ponadto 23% przedsiębiorstw nie planuje w najbliższym czasie dużych projektów ani ekspansji, a 19% ocenia rynek jako stabilny, nie przewidując znaczących zmian w branży. W 16% przypadków organizacje czekają na zmiany w gospodarce przed podjęciem decyzji rekrutacyjnych, a taki sam odsetek wskazuje na większą efektywność operacyjną jako powód braku potrzeby zmian kadrowych. Tymczasowe wstrzymanie obsadzania wakatów dotyczy 15% organizacji, a ograniczenia finansowe uniemożliwiają zwiększenie zatrudnienia w 14%.

– Postęp technologiczny oraz dynamiczne zmiany rynkowe wywołują potrzebę wprowadzania nowych kompetencji i specjalistycznej wiedzy w organizacjach, aby mogły utrzymać przewagę konkurencyjną. Przedsiębiorstwa powinny efektywnie zarządzać talentami wewnątrz firmy oraz przygotowywać programy upskillingowe i reskillingowe. Ważne jest też oferowanie rotacji między działami oraz indywidualnych ścieżek kariery, co pozwala nie tylko wypełnić lukę kompetencyjną, ale także buduje zaangażowanie i lojalność pracowników, którzy widzą, że firma inwestuje w ich przyszłość – podsumowuje Katarzyna Pączkowska.

Analiza ManpowerGroup pokazuje, że globalnie najczęstszymi powodami rekrutacji są rozwój firmy, który generuje nowe stanowiska (37%), ekspansja na nowe rynki wymagająca tworzenia dodatkowych ról (27%) oraz realizacja projektów lub tymczasowych inicjatyw, które potrzebują dedykowanego zespołu (25%). Z kolei do redukcji zatrudnienia najczęściej przyczyniają się wyzwania ekonomiczne, wskazywane przez 34% organizacji, zmiany rynkowe ograniczające zapotrzebowanie na niektóre zawody (27%) oraz zmniejszony popyt na produkty lub usługi przedsiębiorstwa, który dotyka 24% pracodawców.