Umiejętności, których nie zastąpi AI

Aż 35% polskich firm uważa, że takiej umiejętności jak obsługa klienta nie da się skutecznie zastąpić sztuczną inteligencją. Najczęściej takie stanowisko deklarują przedsiębiorstwa z sektora dóbr i usług konsumpcyjnych (49%), najrzadziej zaś firmy z branży energetycznej i usług komunalnych (30%) oraz transportu, logistyki i motoryzacji (30%). Co trzecia firma (33%) wskazuje również na umiejętność zarządzania zespołem jako kompetencję nie do zastąpienia przez AI. Najczęściej opinia ta pojawia się w sektorze IT (54%), najrzadziej natomiast wśród przedstawicieli usług komunikacyjnych (12%). Z kolei 31% organizacji uznaje myślenie strategiczne za kompetencję, której nie zastąpi AI. Tego zdania jest niemal połowa pracodawców z branży IT (49%) oraz jedynie 14% firm działających w sektorze opieki zdrowotnej i nauk przyrodniczych. Dodatkowo wśród kompetencji, które pozostają poza zasięgiem AI, polscy pracodawcy wskazują także umiejętność oceny sytuacji (28%), komunikację (26%) oraz nauczanie i szkolenie innych (25%). Co czwarta firma wskazuje również na zarządzanie projektami (25%), a 23% organizacji na rozwiązywanie problemów. 

Tylko 3% polskich firm uważa, że sztuczna inteligencja jest w stanie całkowicie zastąpić wszystkie kompetencje uwzględnione w badaniu Experis. Najwięcej takich odpowiedzi dotyczy sektora opieki zdrowotnej i nauk przyrodniczych, gdzie co dziesiąta firma wierzy w moc sztucznej inteligencji. To znacznie więcej niż w innych branżach – taką możliwość dostrzega tylko 5% firm z transportu i logistyki, 4% z finansów i nieruchomości oraz sektora dóbr konsumpcyjnych. Najwięcej sceptycyzmu wykazują organizacje z IT oraz przemysłu i surowców – tu tylko 2% pracodawców wierzy, że AI jest w stanie przejąć pełnię ludzkich umiejętności.

– Aby pozostać konkurencyjnym na rynku pracy, mimo dynamicznego rozwoju sztucznej inteligencji, warto inwestować w rozwój umiejętności, które trudno zautomatyzować, a które firmy wskazują jako kluczowe. Należą do nich przede wszystkim kreatywność i umiejętność rozwiązywania złożonych problemów. Choć AI doskonale wspiera analizę danych, to generowanie nowych idei i ich wdrażanie w praktyce nadal pozostaje domeną człowieka. Równie istotne są myślenie krytyczne i strategiczne, czyli zdolność oceny sytuacji w szerszym kontekście, dostrzegania zależności oraz podejmowania decyzji przy ograniczonym dostępie do informacji. Niezastąpione są także umiejętności komunikacji i negocjacji, które obejmują budowanie porozumienia, rozumienie emocji drugiej strony i skuteczne przekonywanie do własnych pomysłów – mówi Dominik Malec, Head of Experis IT Resourcing.

Jak dodaje ekspert, coraz większe znaczenie zyskują empatia i inteligencja emocjonalna, niezbędne w budowaniu zaufania, wspieraniu zespołu oraz zrozumieniu potrzeb klientów i współpracowników. – W świecie, gdzie technologie odgrywają coraz większą rolę, niezbędne pozostają przywództwo i umiejętność motywowania innych. Zadania, w których AI nie zastąpi lidera zdolnego do inspirowania i kierowania zespołem. Kluczowa staje się także zdolność adaptacji i uczenia się przez całe życie, gotowość do zmiany, zdobywania nowych kompetencji i odnajdywania się w dynamicznie zmieniającym się środowisku pracy. To właśnie połączenie umiejętności tak zwanych miękkich z kompetencjami technologicznymi pozwoli pracownikom utrzymać przewagę w erze sztucznej inteligencji – dodaje przedstawiciel Experis.

Dla porównania, co trzeci pracodawca (33%) na świecie jako niezastępowalną przez AI wskazuje umiejętność trafnej oceny sytuacji, również w kontekście etycznym. Wśród umiejętności, których sztuczna inteligencja nie jest w stanie zastąpić znajdują się także kompetencje związane z obsługą klienta (31%) oraz z zarządzaniem zespołem (30%). Po 27% organizacji wskazuje na komunikację i myślenie strategiczne. Jak pokazują dane Experis, 36% liderów IT na świecie określa AI jako technologię przełomową, która wciąż wymaga dopracowania, a 33% zwraca uwagę, że jej realny wpływ na biznes pozostaje niejasny.

– Rosnące znaczenie kompetencji miękkich to nie chwilowa reakcja na rozwój AI, lecz trwały trend, który będzie się pogłębiał. Wraz z automatyzacją zadań rutynowych rośnie wartość zadań wymagających kontaktu z drugim człowiekiem, kreatywnego myślenia i rozumienia kontekstu. Pracodawcy coraz bardziej doceniają umiejętności miękkie, ponieważ są kluczowe do budowania relacji z klientami, współpracy w zespole oraz skutecznego wdrażania zmian technologicznych. Rozwój AI jedynie przyspieszył uznanie tych kompetencji za strategiczne, ale ich znaczenie wynika także ze zmian w modelach pracy, oczekiwań pracowników i klientów oraz potrzeb organizacji do szybkiego reagowania na zmiany – zaznacza Malec.

Mimo obaw o automatyzację i utratę miejsc pracy, aż 92% pracowników w Polsce wykazuje średni lub wysoki poziom pewności odnośnie do swoich kompetencji zawodowych, z kolei aż 81% uważa, że potrafi efektywnie łączyć technologię z codziennymi zadaniami. Według danych SAP SuccessFactors, pracownicy o niskiej znajomości sztucznej inteligencji są sześć razy bardziej skłonni do odczuwania niepokoju, siedem razy częściej deklarują strach i aż osiem razy częściej doświadczają stresu związanego z wykorzystaniem tej technologii w miejscu pracy.

Zdaniem eksperta, pracodawcy mogą skutecznie wspierać rozwój kompetencji cyfrowych wśród pracowników, co pozwala ograniczyć ich obawy i zwiększyć poczucie bezpieczeństwa w obliczu zmian technologicznych. – Kluczowe znaczenie mają regularne szkolenia i praktyczne warsztaty z obsługi nowych narzędzi i systemów, które pokazują ich realne zastosowanie w codziennej pracy. Warto również angażować pracowników w proces wdrażania technologii, uwzględnianie ich potrzeb, uwag i doświadczeń pomaga zmniejszyć opór wobec zmian i buduje poczucie współodpowiedzialności. Pomocne jest także wprowadzenie mentoringu cyfrowego, w ramach którego bardziej zaawansowani pracownicy wspierają tych, którzy potrzebują więcej czasu na naukę. Budowanie kultury otwartości na technologię, opartej na przekonaniu, że AI i automatyzacja wspierają, a nie zastępują człowieka, pomaga przełamać lęk i pokazuje, że uczenie się nowych narzędzi to naturalna część rozwoju, a nie oznaka słabości. Istotne jest również łączenie kompetencji cyfrowych z umiejętnościami miękkimi, aby podkreślić, że człowiek, jego zdolności, wartości i relacje pozostają w centrum każdej transformacji. Takie podejście pozwala przekształcić strach przed technologią w poczucie sprawczości i realną szansę na rozwój zawodowy – podkreśla Malec.

– Kompetencje cyfrowe stają się dziś równie ważne jak doświadczenie zawodowe, a w wielu branżach wręcz je warunkują. Obecnie sama znajomość branży nie wystarcza, jeśli pracownik nie potrafi korzystać z podstawowych narzędzi cyfrowych, analizować danych czy pracować zdalnie w środowiskach online. Jednocześnie doświadczenie zawodowe pozostaje kluczowe, bo to ono uczy kontekstu, procesów i zrozumienia potrzeb klienta. W praktyce firmy szukają pracowników, którzy łączą doświadczenie branżowe z umiejętnością pracy w środowisku cyfrowym i otwartością na nowe technologie. To połączenie jest obecnie najcenniejsze na rynku pracy – podsumowuje ekspert.